داستان کوتاه «بین دو دور»

کلاهم را تکاندم و رفتم تو. خلوت بود. مردی پشت پیشخوان نشسته‏‌بود، پشت به در.

شانه‌‏های پهنش آشنا بود. آن‏قدر درشت‏‌هیکل بود که اگر هم پیر بشود؛ درشت‌‏هیکل بماند.

گاراگین آن‏ور پیشخوان سرش را گرفته‌‏بود لای دست‏‌ها. تا آمدم داخل، جلدی پا شد.

«تعطیله. می‏‌خوام ببندم.»

سینه به سینه‌‏م ایستاده‌‏بود. با دست زدمش کنار؛ آن‏قدر سنگین بود که اگر خودش نمی‌‏رفت کنار، مجبور بشوم هلش بدهم.

گفت: «خوابم میاد. من که نمی‌‏تونم تا صب وایسم.»

گفتم: «به درک.»

فهمید شوخی نمی‌‏کنم. ایستادم تا رفت سرجایش نشست. غر می‌‏‏زد. کلاهم را آویزان کردم، گل میخ؛ از نقابش آب می‏‌چکید. وقتی می‌‏نشستم مرد پشت به در، برگشت طرف من. از نیم‏رخ دماغی کوفته داشت و چانه‏‌ای گرد و برآمده. دیدم خورشیدو بود.

پرسید: «هنوز می‌‏باره؟»

-هنوز می‌‏باره.

گاراگین گفت: «شاید تا صب بباره.»

خورشیده گفت: «نمی‏‌باره.»

جوری گفت که گاراگین ساکت شد و باز سرش را گرفت لای دست‏‌ها. با ته لیوان زدم به میز. نشسته‌‏بودم پشت میز دم در. توی عرق‏‌فروشی آدم هرجا بنشیند؛ باورش می‏‌شود که بهترین جا، همان است و تا آخرش می‌‏نشیند.

عرق آورد. چاق بود و درصورتش دیدم که خوابش می‌‏آید، و اخم‏‌هاش درهم بود.

گفت: «ملاحظه‌‏ی آدمو نمی‏‌کنین.»

گفتم: «ماس و خیار.»

تمام کرده‌‏بود. وقت رفتن به خوشیدو گفت: «به حرف آدم‏ هم گوش نمی‌‏دین.»

خورشیدو جواب نداد و از لیوانش خورد. دست‏هاش بزرگ بود و لیوان لای مشتش گم بود. آن‏وقت‏‌ها مشت‏زن بود و من همین‌‏جوری از پای رینگ می‌‏شناختمش. برای باشگاه کارگرها مشت می‏‌زد و مشت‏زن خوبی نبود؛ گرچه توی دعوا خوب می‏‌زد. هیچ‏وقت نشده‌‏بود که مسابقه‏‌ی مهمی را ببرد یا قهرمان کشور بشود. آرزو به دل بچه‌‏ها مانده‌‏بود یک بار هم که شده؛ از پای رینگ روی دوش او را به همه‏‌ی عرق‏‌فروشی‌‏ها ببرند. وقتی فهمید که مشت‏زنی با دعوا فرق دارد؛ ول کرد. سنگینی‌‏اش را روی آرنجش داده‌‏بود به پیشخوان و لیوان دستش بود. کم‏‌کم اما پشت‏‌سرهم می‏‌خورد و هربار پک سیگاری مزه‏‌اش بود. پشت هر پک جرعه‌‏ای می‌‏خورد و بعد دود را می‏‌داد بیرون؛ انگار عوضی گرفته‏‌باشد و لیوان را جای سیگار بکشد. پیشانی‏‌اش عرق کرده‏‌بود و به ما نگاه نمی‏‌کرد. فقط به ساعت و به در. خیلی طول نکشید تا پیرمرد آمد.

گاراگین گفت: «تعطیله.»

پیرمرد محل نگذاشت. گاراگین پاشد راهش را گرفت.

«تو که باز برگشتی. می‏‌خوام ببندم.»

پیرمرد گفت: «حالا چه وقت تعطیل کردنه.»

-اگه نری می‌ندازمت بیرون.

-زورت به من می‏‌رسه؟

-اونا هم می‌‏رن.

خورشیدو گفت: «دست از سرش وردار.»

گاراگین گفت: «از سرشب که باهم این‏جا بودین. حالا اومده چه‏‌کار؟»

پیرمرد گفت: «خودش منو فرستاده‌‏بود یه جایی.»

-به من‏ چه. می‏‌خوام ببندم.

خورشیدو گفت: «ور نزن، اگه نه خودتو می‏‌ندازم بیرون.»

وقتی آدم با کسی شوخی نمی‏‌کند، تو صورتش پیداست که شوخی نمی‏‌کند. این را گاراگین هم فهمید. از راه پیرمرد رفت کنار. پیرمرد خیس بود. پشت شیشه، خیابان را برق روشن کرد و باز تاریک شد. رعد که می‏‌زد؛ خورشیدو به ته لیولنش نگاه می‌‏کرد.

پیرمرد گفت: «دیگه داره بند میاد.»

گاراگین گفت: »بند نمیاد. تا صب می‏‌باره.»

-نمی‏‌باره.

-شاید بباره.

پیرمرد داد زد: «نمی‏‌باره.»

گاراگین گفت: «اصلا به توچه که می‌‏باره یا نمی‏‌باره.»

پیرمرد گفت: «این رفیق منه. خورشیدو رفیق منه.»

گاراگین گفت: «پیرمرد زبون‏‌باز.»

و به خورشیدو گفت که پیرمرد هرشب چه جور همه را تیغ می‌‏زند.

پیرمرد گفت: «من کسی رو تیغ نمی‌‏زنم.»

-هرشب یکی رو تیغ می‏‌زنی.

-یه روزی پول همشونو می‏‌دم. پول همه‏‌ی اونایی که برام عرق خریده‏‌ن.

-از کجا می‌‏دی؟

-کویت.

-شیش ساله که می‏خوای بری. تو جرئتشو نداری.

-جرئتشو دارم. برگشتم یه عالمه پول نشونت می‏‌دم.

-اونا باشه مال خودت. امشب چی؟

پیرمرد بطری‏‌ای را که برداشته‌‏بود؛ گذاشت زمین. لیوان خالی دستش مانده‌‏بود.

خورشیدو گفت: «من می‏‌دم.»

پیرمرد سربالا گرفت و از بطری به لیوان ریخت و سر کشید.

خورشیدو ازش پرسید: «دیدی‌شون؟»

پیرمرد گفت: «گورپدرشون.»

-همه‌‏شون بودن؟

پیرمرد هیچ نگفت.

-می‏گم همه‏‌شون بودن؟

-آره.

-بگو.

-چن‏تایی‏‌شون گفتن نمیان. گفتن می‏‌دونن چی پیش میاد. پناه نخل‏‌ها نشسته ‏بودن تو تاریکی.

-کی بشون گفت؟

-یکیشون به همه گفت: می‏‌دونین چی پیش میاد؟

-اونا چی گفتن؟

-گفتن: نه.

-اون بشون چی گفت؟

-بشون گفت دریا چه شکی می‏شه. دیدم هر بیس و شیش‌‏تا ترسیدن.

-مادرسگ، خودت که نگفتی؟

پیرمرد گفت: «نه. من دیگه نمی‌‏ترسم.»

دیدم صورتش زرد بود. خورشیدو فحش داد، به هر بیس و شش‏تا فحش داد. دستش می‏‌لرزید اما نه آن‏جوری که دست پیرمرد. پا شد رفت طرف شیشه. راست می‏‌رفت. عرق هنوز کاریش نکرده‌‏بود جز این‏که تنش را گرم‏ کرده‌‏بود. گاهی چیزی در تن آدم هست، قوی‌تر، و این است که عرق کاری نمی‏‌شود. این بدچیزیست. بدترین چیز دنیا همین است که آدم مست نکند، هرچه بخورد مست نکند و فقط خرجش زیاد بشود. گرچه خرج ‏کردن براش مهم نبود. از وقتی مشت‏‌زنی را ول کرده‏ بود، از وقتی کارگری اسکله را ول کرده ‏بود، شنیده ‏بودم کارش رو به راه است. راست می‏‌رفت طرف شیشه. انگار که طرف حریف می‏‌رفت. ایستاد به تماشای تاریکی. برق که می‌‏زد روشنی از بیرون به داخل می‏‌تابید و خیابان را در نور می‏‌دیدم.  حالت آدمی را داشت که زنش را با مرد غریبه‌‏ای آن دست خیابان بپاید، یا این‏جور چیزی، که خوشم نیامد و زدم به میز. گاراگین عرق آورد.

پرسید: «این چشه؟»

پیرمرد از پای پیشخوان گفت: «به توچه که چشه؟»

-اگه طوری بشه من تو هچل می‌افتم. این یه چیزیش هس.

-تو هم اگه می‏‌دونسی چه شکلی می‏‌شه یه چیزیت می‏‌شد.

-چی چه شکلی می‌‏شه؟

پیرمرد گفت: «دریا.»

گاراگین برزخ گفت: «تو هم که زده به کله‏‌ت.»

«زده به کله‏‌ی خودت نره‌‏خر.» و از من پرسید: «تو می‏‌دونی چه شکلی می‌‏شه؟»

گفتم: «نه.»

دیده‌‏بودم چه شکلی می‌‏شود. اولش از آمدن موج پایین می‏‌روی و خیس می‏‌شوی. از زیرلنج که رد می‏‌شود بالا می‏‌روی و زمین می‌‏خوری و بالا می‏‌آوری و رفته‌‏ای اگر باریک‌ه‏ای طنابی یا تریش‌ه‏ای بادبانی سرراهت نباشد. هیچ‏‌جا را نمی‏‌بینی، موج‏‌ها و باد را نمی‏‌بینی و حس می‏‌کنی همه‏‌ی مصیبت‏‌های عالم را دور وورت جمع کرده‏‌اند. ظاهر قضیه همین است. اگرچه حس می‏‌کردم به همین سادگی هم نیست و این بود که گفتم: «نه.»

پیرمرد به خورشیدو گفت: «بشون بگو چه شکلی می‌شه.»

-چی؟

-دریا، وقتی بارون میاد.

خورشیدو گفت: «ج-ن-د-ه.»

جوری که پیرمرد پشتش را نگرفت یا صدای ساعت نگذاشت. سینه‏‌ی دیوار روبه‌‏رو بود. اول خیلی صدا کرد و تند و بعد چندتای بلند و کند. هربار منتظر بودی تمام شده‏‌باشد و می‏‌شنیدی تمام نشده‌‏بود. دوازدهمی را درست نشنیدم بزند. خفه شد توی مشت خورشیدو و فریاد گاراگین: «نره‌‏خر مس کرده.»

بختش بلند بود که خورشیدو نشنید. عرق داشت کاری می‏‌شد. دیده‌‏بودم چه‌طور مشتش را سنگین و لخت کوبیده ‏بود. شیشه نشکست. آن چیزی که باید باشد تا شیشه را بشکند پشت مشتش نبود، مثل مشت‏زن بازنده‌‏ای که با زنگ آخر دور، همه‏‌ی نیروهای ذخیره‏‌ی تنش را تلپی به دستکش حریف می‏‌کوبد.  آمد طرف پیشخوان. ناجور راه می‏‌رفت. نشست روی چهارپایه و تکیه داد. دست‌‏هاش را دو طرف باز کرد. سینه‏‌ش پهن‌‏تر شد. موهاش کوتاه بود و سیخ. پیشانی‏‌اش عرق کرده‏‌بود. حالت مشت‏زن کتک‌‏خورده‏‌ای را داشت در کوشه‏‌ی رینگ که به صورتش آب پاشیده‌‏باشند.

پیرمرد یواش گفت: «بند میاد.»

و با دست زد پشت شانه‏‌ی خورشیدو. مثل دستیاری که می‏‌گوید مهم نیست و می‌‏داند که خیلی خیلی مهم است. از آرامش دستش که به پشت شانه‏‌ی خورشیدو زد پیدا بود؛ آن لرزش از سر شوق دستیاری که قهرمانش بازی را برده ‏باشد در آن نبود. چشم خورشیدو به باران پشت شیشه بود.

گفت: «همه‏‌ی زمسون بش باخته‏‌م.»

پیرمرد گفت: «دیگه بند میاد.»

-دیگه نباید بند بیاد. می‏زنمش. نمی‌‏ذارم اونا بترسن. تو هم میای. نمی‌‏ترسی که؟

پیرمرد هیچ نگفت و حرکتی کرد مثل بچه‌‏ای وقت قایم‏ کردن چیزی.

گاراگین گفت: «اون می‏‌ترسه.»

خورشیدو گفت: «خودت می‏‌ترسی. تو نباید گوش بدی.»

-من گوش نمی‏‌دم. من به حرف مشتریا گوش نمی‏‌دم.

-تو هم مث اونا مادرسگی.

گاراگین گفت: «مس می‏‌کنه که فحش بده.»

-کی مس کرده؟

گاراگین گفت: «پس چته؟»

ترسیده‌‏بود. چشم‌‏هاش عاجز بود و بادکرده.

پیرمرد گفت: «تو نباید این‏جوری باش حرف بزنی.»

-می‏‌دونی چشه؟

-آره که می‌‏دونم. این رفیق منه، یه لنج داره، بیس و شیش تا هم مسافر…

خورشیدو گفت: «بیس و هفت.»

گاراگین گفت: «می‏‌گیرنتون.»

خورشیدو گفت: «کی می‌‏گیرتمون؟»

-گشتیا می‏‌گیرنتون.

-اونا کوچیک‌ن اگه راپرت ما رو ندی، جاسوس.

-من را پرت کسی رو نمی‏‌دم.

-پس چرا گوش می‏‌دی؟

-من گوش نمی‏‌دم. من خوابم میاد.

پیرمرد گفت: «پس خودتو قاطی نکن.»

گاراگین گفت: «من خودمو قاطی نکردم. خودت گفتی بیس و شیش تا مسافر داره.»

خورشیدو گفت: «بیس و هفتا.»

پیرمرد گفت: «بیس و شیش تا.»

خورشیدو پرسید: «کی نمیاد؟»

-همیشه یکی هس که بترسه.

-نمی‏‌ذارم جایی رو ببینن. می‌‏کنمشون تو خن و درو می‏‌بندم. اون‏‌وقت کی می‌‏ترسه؟

پیرمرد جواب نداد. سربه زیر، نگاهش به لیوان بود که وارونه گذاشته‏‌بود سر بطری.

خورشیدو شانه‌‏هاش را گرفته و تکان داد.

-کی نمیاد؟

-نمی‏‌دونم.

-نکنه خودت؟

پیرمرد گفت: «پیری و دریا و این بارون؟»

خورشیدو گفت: «پیر سگ.»

دستش را بلند کرده‌‏بود و خیال می‏‌کردی می‏‌زند، اما چیزی توی تنش ریخت که فقط گفت پیرسگ. همان‏طور که نشسته‏ بود، تو خودش رفت و کوچک‏تر شد. چیزی کش می‌‏آمد و خسته می‏‌کرد. سکوت را حس می‏‌کردی وقتی به باران پشت شیشه گوش نمی‏‌دادی یا به ساعت که صداش به صدای موتور لنجی می‏‌مانست وقتی پناه نخل‏‌های جزیره قاچاقی منتظرش باشی. قیافه‌‏ش عوض شده‏ بود. حالا یک مشت‏زن کتک‏خورده نبود، آدم کتک‏خورده‌‏ای بود بعد از حال آمدن در یک دعوا که چشم‌‏هات نگاهت را پایین می‏‌انداخت. پیرمرد ترس برش داشته ‏بود و گاراگین خوابش می‏‌آمد. خورشیدو با صدای ساعت پرید. باز چند تای کوتاه و تند صدا کرد و بعد یکی و بلند. خورشیدو کوبید روی پیشخوان بطری که لیوان وارونه سرش بود مثل زنگ رینگ صدا کرد. خورشیدو پا شد رفت. دیدم راست و محکم راه می‏رفت. زیر در خم نشد. کرکره‏‌ی نیم‌‏بسته را هل داد و رفت بیرون.

گاراگین خواب‏‌آلود پرسید: «کجا رفت؟»

پیرمرد گفت: «کویت.»

خونسرد گفت.

-پولش چی؟ کی برمی‏‌گرده؟

-بت می‏ده، اگه برگرده.

-پول تو چی؟

پیرمرد گفت: «من آدم ترسویی هسم. هیچ‏وقت نمی‌‏تونم قرضامو بدم.»

گاراگین گفت: «چه کارش کردی؟»

پیرمرد هیچ نگفت. پاشد آمد سراغ من. لاغر بود و گونه‏‌های گودافتاده لاغرترش کرده‌‏بود.

گفت: «عاشور، از بچه‏‌ها چه خبر؟ کاروباراسکله خوبه؟»

گاراگین سرش داد زد: «حالا نوبت اینه؟»

پیرمرد گفت: «من کسی رو تیغ نمی‌‏زنم. این رفیق منه، عاشور رفیق کنه.»

به حرفش گوش نمی‏‌دادم و فحش‌‏های کافه‏‌چی را نمی‏‌شنیدم. نگاه می‏‌کردم به شیشه. برق که می‏‌زد بارش دانه‌‏ها را در نور می‌‏دیدم، و رعد انگار صدای قطره‏‌ها بود که وسط دریا و در شبی تاریک به عرشه‏‌ی لنجی می‌‏ر‌یخت.