زمانی که هنر قاتل هنر می‌شود!
به باور نیچه آنچه هنگام هجوم تردید، به فرد عمل‌گرا کمک می‌کند تاریخ یادآورانه است، زیرا تصویری که از گذشتگان ارائه می‌دهد فرد عمل‌گرا را برای ادامه‌ی راه مصمم می‌کند. در این تصویر، تاریخ پرده از چهره‌ی گذشتگانی برمی‌دارد که به خواستههایشان رسیده‌اند. بااین‌همه آنچه واضح است این است که همه‌ی گذشته به این شکل نبوده و کم نبودند افرادی که به خواستههایشان نرسیده‌اند. حال این سؤال مطرح می‌شود که برای رسیدن به یک فرم کلی کدام بخش از گذشته را باید در نظر داشت و کدام بخش را باید کنار گذاشت؟
نیچه در اینجا اشاره‌ای دارد به فیثاغورثیان و این باور آنان که هنگام یک‌شکل شدن صورت فلکی اجرام، همه‌چیز، حتی کوچکترین اتفاقات، تکرار می‌شوند. نیچه به تمسخر این موضوع را محتمل می‌داند، اما به شرط آنکه ستاره‌شناسان یک بار دیگر طالع‌بین شوند. بنابراین ازآنجاکه تاریخ یادآورانه امکان استفاده از این موضوع را به‌طور کامل ندارد، پس با تخمین سروکار دارد، زیرا همواره در جهان رخدادهای تازه‌ای رخ می‌دهند که در گذشته وجود نداشته‌اند و می‌توان گفت که تاریخ یادآورانه جز با عمومیت سروکار ندارد.
این نوع از تاریخ تفاوت‌ها را مشابه و به‌صورت معلول در خود نشان می‌دهد، یعنی اتفاقات را معلول تعدادی از علل می‌داند، اما درحقیقت برای این معلول‌های در خود هیچ علل مکفی‌ای نمی‌توان در نظر گرفت، زیرا این چیدمان آن‌هاست که این باور را شکل می‌دهد که قرار است رخدادی خاص در نتیجه‌ی اتفاقاتی خاص به وقوع بپیوندد و ازآنجاکه این ارتباط هیچ مبنا و مایه‌ی عقلانی ندارد، نیچه آن را معلول در خود می‌داند. به‌عنوان نمونه بسیاری از مراسم و آداب‌ورسوم حکم معلول در خود را دارند. این مناسبات قرن‌ها تقدیس‌شده‌‌اند و فاقد هرگونه ارتباط علی و معلولی هستند و با نگاهی فاقد تعصب می‌توان اقرار کرد که مراسم موردنظر آن اتفاق گذشته نیست، بلکه واقعیتی بزرک‌کرده است.
طبیعی است که با رواج این دیدگاه، تاریخ یادآورانه است بر دو نوع تاریخ دیگر، یعنی تاریخ دیرینه‌شناسانه و تاریخ نقادانه، مسلط می‌گردد. در این صورت گذشته نیز آسیب می‌بیند، زیرا واقعیتی که نمایش داده می‌شود نه‌تنها واقعیت‌های دیگر را در معرض بی‌توجهی و بی‌اعتنایی قرار می‌دهد، بلکه خود نیز واقعیتی غیرواقعی است.
